Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
ÇOBİLTUM - Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
ÇOBİLTUM - Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi
Bitki Analizleri Neden Yaptırmalıyız?
Tarımsal faaliyetlerde en önemli amaç çevreye verilen zararı en aza indirerek en yüksek verim ve kalitede ürün elde etmektir. Bunu sağlamının en önemli adımları ise bitkilerin ekim/dikimin-den hasatına kadar yapılacak olan yetiştiricilik uygulamalarının (ekim, sulama, gübreleme, yabancı ot mücadelesi vb.) başarılı şekilde yürütülmesinden geçmektedir. Yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmenin en önemli adımı gübrelemedir. Doğru gübreleme için sadece toprak analizleri yeterli olmayıp aynı zamanda bitki analizlerin de yapılması gerekmektedir. Bitki analizlerinin amacı bitki bünyesindeki besin elementi miktarlarının ortaya çıkarılması ve bunların eksiklik veya fazlalıklarının belirlenmesidir. Bitkinin tamamının ya da belirli bir aksamının element içeriğini ortaya koyan bir tekniktir. Bitki analizleri; yaprak örneği alma, örneklerin analize hazırlanması, laboratuvar analizi ve sonuçların yorumu aşamalarından oluşmaktadır.
Bitkisel analizler için numune alındaki en önemli husus örneğin alındığı alanın tam temsil edilmesidir. Uygun örnekleme yapılmayan analizlerde sonuçlar bitki besleme açısından yanıltıcı olabilmektedir. Bitkide örnekleme amaca, bitki tür ve çeşidine, incelenecek elemente göre farklılık göstermekle beraber, bitkide gelişimini tamamlamış en geç yapraklar numune olarak alınabilmektedir. Genel olarak bir alanı temsil etmesi bakımından o alanda bulunan bitkilerin en az %20'sinden yaprak numunesi alınmalıdır. Bitki numuneleri genellikle yaprak sapı ve yaprak ayaları birlikte olmak üzere 60-80 adet olması gerekmektedir. Alınan yaprak örnekleri bez torbalara konulup aynı gün laboratuvarımıza (ÇOBİLTUM) ulaştırılmalıdır. Bunun dışında alınan yaprak örnekleri polietilen poşetlerde buzdolabında muhafaza edilmeli veya araziye buz kalıpları ile gidilerek alınan yaprak örnekleri laboratuvara getirilinceye kadar bu kaplarda muhafaza edilmelidir. Genel olarak; uzun süreli iklimsel ya da beslenmeye bağlı strese maruz kalmış, mekanik veya sinek böcek vb. zararı görmüş, hastalıklı, üzerinde toz veya ilaç kalıntısı olan, kenar sıradaki veya gölgede kalmış, fide dönemini geçmemiş (fide dönemin-dekilerin tamamı örneklenir), özel bir amaç yoksa tohum ve meyve gibi generatif döneme geçmiş bitkilerden yaprak örneklemesi yapılmaz. Tek yıllık tahıl ve yem bitkilerinde 1 metrekarelik çerçeveler tarlanın değişik yerlerine bırakılır. Çerçevenin içine denk gelen ve gelişimini tamamlamış gen yapraklardan örnek alınır. Ağaçlardan örnek alınmasında ise gelişimini tamamlamış, ağacın her yönünden bir yıllık sürgünlerin üzerindeki yapraklar sapları ile beraber alınmalıdır. Her numune için yaklaşık olarak 60-80 adet yaprak alınması gerekmektedir.
Tablo 1. Analizi yapılacak olan bitki türlerine göre yaprak örneklerin alınması
|
Bitki Türü |
Gelişme dönemi |
Numune alınacak kısım |
Adet |
|
Mısır |
Fide dönemi |
Üst aksamın tümü |
20-30 |
|
Tepe püskül öncesi |
Tepe yapraklarının çıktığı noktanın hemen altında gelişmiş en genç yaprağın tamamı |
15-25 |
|
|
Koçan püskül öncesi |
Koçanın çıktığı boğumdaki yaprağın tamamı |
15-25 |
|
|
Yemeklik dane baklagiller |
Fide dönemi |
Üst aksamın tümü |
20-30 |
|
Çiçeklenme öncesi veya başlangıcı |
Bitkinin uç kısmındaki gelişmiş 2-3 yaprak |
20-30 |
|
|
Tahıllar |
Fide dönemi |
Üst aksamın tümü |
50-100 |
|
Başaklanma öncesi |
Tepeye en yakın olgunlaşmış 4 yaprağın tamamı |
40-50 |
|
|
Çayır-Mera ve yem bitkileri |
Başaklanma öncesi |
En yukarıda bulunan olgunlaşmış 4 yaprağın tamamı |
40-50 |
|
Yonca |
Çiçeklenme öncesi veya çiçeklenme döneminde |
Bitki boyunun tepeden itibaren 1/3 olgunlaşmış yaprak ayası |
40-50 |
|
Şeker pancarı |
Mevsim ortası |
Merkezdeki en genç yaprak ile dıştaki en yaşlı yaprak arasında kalan gelişimini tamamlamış gen yapraklar |
30-40 |
|
Pamuk |
İlk çiçek öncesi veya ilk tarak görülünce |
Ana gövdede gelişimini tamamlamış en genç yapraklar |
30-40 |
|
Patates |
Çiçeklenme öncesi veya başlangıcında |
Büyüme ucundan itibaren 3-6 yaprak |
20-30 |
|
Domates |
Çiçeklenme öncesinde veya çiçeklenme döneminde |
Büyüme ucundan itibaren 3. veya 4. yaprak |
20-25 |
|
Fasulye |
İlk çiçek öncesi veya başlangıcında |
Bitkinin tepe noktasında tamamen gelişmiş 2-3 yaprak |
20-30 |
|
Yaprakları tüketilen sebzeler |
Gelişme döneminin ortasında |
Olgunlaşmış en genç yaprak |
35-50 |
|
Bezelye |
İlk çiçeklenme sırası veya öncesinde |
Tepeden itibaren 3. boğumdaki yaprak |
30-60 |
|
Kökleri tüketilen sebzeler |
Kök ve baş irileşmeden önce |
Olgunlaşmış en genç yaprak ve sapı |
20-30 |
|
Lahana, marul vb. |
Baş oluşumundan önce |
Ortadan itibaren dışa doğru olgunlaşmış en genç yaprak |
10-20 |
|
Sert ve yumuşak çekirdekli meyveler |
Gelişme dönemi ortası |
Ağacın dört tarafından olmak üzere aynı yılın sürgünlerinden en aşağısına yakın yapraklar |
50-100 |
|
Ceviz |
Çiçeklenmeden 6-8 hafta sonra |
Uç sürgünlerdeki yaprak üzerinde ortadaki yaprakçık çifti |
30-45 |
|
Antep fıstığı |
Çiçeklenmeden 6-8 hafta sonra |
Uç sürgünlerdeki yaprak üzerinde ortadaki yaprakçık çifti |
30-45 |
|
Turunçgiller |
Gelişme mevsimi ortası (Eylül-Kasım) |
O yılın en son gelişmiş ve meyvesiz sürgünlerdeki olgunlaşmış genç yapraklar |
20-30 |
|
Asma |
Çiçeklenme dönemi sonu |
Meyve salkımlarına bitişik yaprakların sapı |
60-100 |
|
Gelişme mevsimi ortası |
Yan sürgünlerdeki en genç olgunlaşmış yapraklar |
20-40 |
|
|
Çay |
Çiçeklenme zamanı |
Bitkinin tepesindeki ilk 2-4 yaprak ayası |
30-45 |
|
Çilek |
Gelişme dönemi ortası |
Gelişimini tamamlamış en genç yapraklar |
30-45 |
|
Zeytin |
Çiçeklenmeden 6 hafta sonra |
Sürgünlerin ortasındaki olgun yaprak çiftleri |
50-100 |
|
Sorgum |
Başaklanma öncesi veya esnasında |
Tepeden itibaren 2. yaprak |
20-30 |
|
Soya fasulyesi |
Çiçeklenme başlangıcı veya çiçeklenme döneminde |
Üstten itibaren 3 yapraklı gelişimini tamamlamış yapraklar |
20-30 |
|
Ayçiçeği |
Çiçeklenme öncesi veya çiçeklenme döneminde |
Bitkinin en üstteki tamamen gelişmiş yapraklar |
25-30 |
|
Çeltik |
Gelişme döneminde |
En son tamamen gelişmiş yapraklar |
30-60 |
Tablo 2. Genel olarak bitki türleri için yaprak dokusunda bulunan makro ve mikro element düzeylerinin elverişlilik durumları
|
Elementler |
Yetersiz (%) |
Yeterli veya Normal (%) |
Aşırı veya Zehirli (%) |
|
Makro elementler |
|||
|
Azot (N) |
<2.50 |
2.50-4.50 |
>6.00 |
|
Fosfor (P) |
<0.15 |
0.20-0.75 |
>1.00 |
|
Potasyum (K) |
<1.00 |
1.50-5.50 |
>6.00 |
|
Kalsiyum (Ca) |
<0.50 |
1.00-4.00 |
>5.00 |
|
Magnezyum (Mg) |
<0.20 |
0.25-1.00 |
>1.50 |
|
Sülfür (S) |
<0.20 |
0.25-1.00 |
>3.00 |
|
Mikro elementler |
|||
|
Elementler |
Yetersiz (ppm) |
Yeterli veya Normal (ppm) |
Aşırı veya Zehirli (ppm) |
|
Bor (B) |
5-30 |
10-200 |
50-200 |
|
Klor (CI) |
<100 |
100-500 |
500-1.000 |
|
Bakır (Cu) |
2-5 |
5-30 |
20-100 |
|
Demir (Fe) |
<50 |
100-500 |
>500 |
|
Mangan (Mn) |
15-25 |
20-300 |
300-500 |
|
Molibden (Mo) |
0.03-0.15 |
0.1-2.0 |
>100 |
|
Çinko (Zn) |
10-20 |
27-100 |
100-400 |
Tablo 3. Kurumumuzda yapılan bitki analizleri
|
Numune |
Analiz |
Analiz Bedeli |
|
Bitki ve bitki kısımları (sap, yaprak, kök) |
Makro-Mikro element (Fosfor, Potasyum, Kalsiyum, Magnezyum, Bakır, Krom, Mangan, Demir, Kobalt, Nikel, Bakır, Çinko, Kadmiyum, Bor, Alüminyum, Kurşun ve Sodyum) (Her element 15 TL’dir) |
255 TL/Adet |
|
Bitki ve bitki kısımları (sap, yaprak, kök) |
Azot Tayini |
110 TL/Adet |
|
Bitki ve bitki kısımları (sap, yaprak, kök) |
Protein Tayini |
110 TL/Adet |
|
Bitki ve bitki kısımları (sap, yaprak, kök) |
Karbon-Kükürt Tayini |
92.4TL/Adet |
|
Bitki ve bitki kısımları (sap, yaprak, kök) |
Kül Analizi |
52.8TL/Adet |
